Nhận biết và xử trí bệnh sốt xuất huyết ở trẻ

Theo Bộ Y tế, dịch sốt xuất huyết có mặt ở hầu hết địa phương, tập trung chủ yếu tại các tỉnh miền Nam và miền Trung. Từ đầu năm đến nay, có 11 ca tử vong đều ở các tỉnh phía Nam. Bộ Y tế nhận định, dịch sốt xuất huyết có thể kéo dài đến hết tháng 11.

Trẻ nhỏ hiếu động thường thích vào chỗ tối chơi nên dễ làm mồi cho muỗi. Thân nhiệt trẻ cao, đùa nghịch ra mồ hôi nhiều thu hút muỗi hơn. Sức đề kháng trẻ còn yếu khiến dễ mắc bệnh và để lại biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu phát hiện bệnh sớm và xử trí đúng cách, bệnh có thể không trở nặng.

Triệu chứng nhận biết

Sau khi bị muỗi vằn Aedes đốt 7-10 ngày, trẻ bắt đầu sốt. Thân nhiệt tăng nhanh lên 39-40 độ C kèm theo các biểu hiện mệt mỏi, đau khớp, đau đầu, chán ăn, nôn, buồn nôn... Cơn sốt liên tục, kéo dài khoảng 2-7 ngày, sốt cao có thể kèm co giật. Một số trẻ có biểu hiện sốt 2 pha, sốt 1-2 ngày đầu, ngưng sốt 3-4 ngày, sốt trở lại ngày thứ 5-6.

Sau sốt 2-3 ngày, trẻ có thể xuất huyết dưới da (ban đỏ dạng chấm, mảng bầm tím), niêm mạc (chảy máu cam, chảy máu chân răng) và nội tạng (xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết não, chảy máu phổi, chảy máu trong cơ).

Cha mẹ có thể dùng 2 ngón tay căng vùng da phát ban để phân biệt sốt xuất huyết với các loại bệnh khác. Nếu thấy chấm đỏ mất đi, buông tay ra thì chấm đỏ hồi phục ngay là sốt phát ban. Còn nếu vẫn thấy chấm li ti hoặc sau 2 giây màu đỏ mới xuất hiện lại là sốt xuất huyết. 

Bệnh trở nặng khi xuất hiện các mảng bầm tím trên da, xuất huyết tiêu hóa với biểu hiện nôn và đi ngoài ra máu, chảy máu cam mũi hoặc chân răng; da lạnh, tim đập nhanh, huyết áp tăng giảm đột ngột...

Trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết thường có biểu sốt cao đột ngột 39-40 độ C, kéo dài trong nhiều ngày. Ảnh: Shutterstock.

Xử trí và chăm sóc trẻ sốt xuất huyết

Nếu trẻ sốt cao, phụ huynh cho con uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, có thể chọn loại thuốc có vị cam dễ uống để bé dễ hợp tác hơn. Nếu thân nhiệt vẫn không hạ, mẹ nới lỏng quần áo, lau mát hoặc bật điều hòa 27-28 độ C.

Cha mẹ cần chú ý bù nước cho con bằng nước sôi để nguội, nước trái cây (dừa, cam, chanh...) hoặc nước cháo loãng với muối. Trẻ đang sốt cao, phản ứng của cơ thể rất mạnh, không tự ý truyền nước để tránh gây sốc, nguy hiểm đến tính mạng.

Trẻ nên ăn thức ăn loãng, dễ tiêu, chia làm nhiều bữa nhỏ. Thực phẩm có màu đen hoặc đỏ sẫm như thanh long, dưa hấu, củ dền... cần hạn chế vì có thể trẻ đi ngoài phân đen hoặc đỏ, dễ gây nhầm lẫn với xuất huyết tiêu hóa. Mẹ cho con nghỉ ngơi, hạn chế vận động trong giai đoạn sốt để tránh xuất huyết nặng.

Các trẻ sốt xuất huyết có thể điều trị ngoại trú và chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu bé tự nhiên bồn chồn, kích thích vật vã, lừ đừ, đau bụng vùng gan tăng; da sung huyết nhưng chân tay lạnh; nôn tăng đột ngột; nôn ra máu hoặc đi ngoài máu tươi; tiểu ít... cần phải nhập viện ngay.

Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ xét nghiệm máu, đánh giá thêm các dấu hiệu nữa như phù nề, tràn dịch; gan to; tiểu cầu giảm để xác định trẻ bệnh nặng. Nếu được điều trị hợp lý, trẻ sẽ dần hồi phục, chân tay ấm lên, ra mồ hôi, mạch và huyết áp ổn định dần, lượng nước tiểu nhiều hơn, tỉnh táo, bắt đầu ăn ngon miệng và sinh hoạt bình thường.

Phòng bệnh trong mùa dịch

Sốt xuất huyết hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, cũng như chưa có vắcxin ngừa. Chủ động phòng bệnh bằng cách dọn dẹp các nơi bùn lầy nước đọng chung quanh nhà, thu dọn vật dụng chứa nước cặn, lưu thông cống rãnh. Nhà cửa thoáng sạch, tránh để tối tăm, bí gió cho muỗi cư trú...

Các bể chứa nên nuôi cá diệt lăng quăng. Dùng nhang, phun thuốc hoặc trồng các loại cây như sả, húng quế, bạc hà, hương thảo, ngũ gia bì, tùng thơm... cũng giúp đuổi muỗi. Cha mẹ cho bé mặc quần áo dài tay, chơi chỗ sáng, bôi kem chống muỗi, ngủ màn bất kể ngày hay đêm.

Từ tháng 9, Sài Gòn bước vào mùa mưa, chị Mai Lan (32 tuổi, TP HCM) đã thay rửa các vại nước đọng diệt muỗi. Năm trước, cả nhà được phen tá hỏa khi cậu con trai út (4 tuổi) tím tái nhập viện vì sốt xuất huyết. Bác sĩ bảo có 4 chủng virus gây bệnh, trẻ nhiễm chủng này rồi vẫn có thể sốt xuất huyết do 3 chủng còn lại. Chị không chủ quan, áp dụng đủ cách phòng bệnh, thường xuyên theo dõi tin tức các ổ dịch sốt xuất huyết bùng phát ở khu vực phía Nam, khoanh vùng, hạn chế cho con đến các vùng có dịch vui chơi.

Kim Uyên

Thuốc Hapacol 250 với hoạt chất chính là paracetamol có mùi cam, vị ngọt góp phần giúp bé giảm nhanh cơn sốt. Sản phẩm được sản xuất và phân phối bởi Công ty Cổ phần Dược Hậu Giang (288 Bis Nguyễn Văn Cừ, phường An Hòa, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ). Liên hệ: 0292.3891.433. Giấy phép lưu hành sản phẩm do Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cấp ngày 4/3/2014. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.