Ung thư có di truyền?

Các loại ung thư đa phần bắt nguồn từ sự biến đổi gen, có thể tích tụ qua quá trình trưởng thành, phơi nhiễm độc chất ở môi trường xung quanh, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chế độ ăn uống, hormone... 

Theo website của tổ chức phòng chống ung thư Force, một vài người khi sinh ra đã có nguy cơ ung thư cao hơn so với bình thường vì họ thừa kế những gen bị biến đổi, chẳng hạn như gen quy định sự phát triển và sửa chữa các DNA hỏng.

Cơ thể người gồm 23 bộ nhiễm sắc thể, chứa gen quy định cho sự sống, mỗi bộ gồm một nhiễm sắc thể của mẹ và một thừa hưởng từ cha. Mỗi nhiễm sắc thể gồm hàng ngàn gen mã hóa trong DNA. Một sự thay đổi của chuỗi DNA có thể khiến gen được quy định mất chức năng. Sự thay đổi ấy được gọi là đột biến gen.

Nếu bạn thừa kế một gen đột biến sẽ có nguy cơ mắc ung thư cao hơn so với người khác. Ảnh: Shutter Stock.

Nếu ba mẹ có đột biến gen, không có nghĩa người con sẽ mang gen đó. Cơ hội là 50/50, bởi mỗi người đều mang hai nguồn gen từ ba và mẹ. Nếu bạn thừa kế một gen đột biến làm gia tăng khả năng ung thư không có nghĩa bạn chắc chắn mắc bệnh mà sẽ có nguy cơ cao hơn so với người khác.

Nếu mắc ung thư do thừa kế các biến đổi gen của ba mẹ hay họ hàng gần gọi là ung thư di truyền. Trường hợp bị bệnh do sự phá hủy gen, liên quan đến môi trường, chế độ dinh dưỡng, hormone, lão hóa... không di truyền cho đời sau gọi là ung thư đơn phát. Hai loại này có nhiều sự khác biệt, ảnh hưởng đến quyết định chẩn đoán, điều trị của bác sĩ.

Ung thư di truyền biểu hiện sớm hơn trên cùng loại ung thư so với ung thư đơn phát, vì thế các chuyên gia khuyên nên tầm soát riêng biệt về gen khi tuổi còn trẻ nếu trong gia đình bạn có người mắc ung thư di truyền. Theo nghiên cứu từ Cộng đồng hỗ trợ chống ung thư, Mỹ, ung thư di truyền thỉnh thoảng nặng hơn so với ung thư đơn phát. Ví dụ ung thư tuyến tiền liệt có khả năng phát triển và di căn xa hơn ở thể di truyền.

Dấu hiệu có thể là khi một thành viên trong gia đình bạn được chẩn đoán ung thư, nhưng cũng cần cẩn thận xem xét lại phả hệ để có thể xác định chính xác.

Dấu hiệu của ung thư di truyền

Đột biến gen khác nhau dẫn đến những loại ung thư khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất là ung thư vú và buồng trứng thường gặp ở phụ nữ, chủ yếu là do đột biến gen BRCA1 và BRCA2. Điều này không chỉ gia tăng nguy cơ ung thư cho vú, buồng trứng mà còn ở tuyến tụy, tuyến tiền liệt, meloma và nhiều hình thức ung thư khác.

Bạn nên kiểm tra xem bản thân có mang gen đột biến không nếu có nhiều hơn một người thân trong gia đình, họ hàng mắc ung thư buồng trứng, vòi trứng, phúc mạc nguyên phát, ung thư vú ở tuổi 50 hoặc trẻ hơn, ung thư vú ở nam, tụy, ung thư tuyến tiền liệt ở tuổi dưới 55.

Bạn cần kiểm tra gen đột biến nếu gia đình, họ hàng có hơn hai người mắc ung thư. Ảnh: Shutter Stock.

Một số hội chứng ung thư khác có nguy cơ di truyền với những dấu hiệu đặc trưng và có thể gia tăng nguy cơ cho nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể, như những hội chứng sau:

- Hội chứng Lynch hay còn gọi là Hereditary Non-Polyposis Colorectal Cancer, nghĩa là ung thư đại trực tràng không polyp di truyền làm gia tăng nguy cơ ung thư đại tràng đặc biệt dưới 50 tuổi, buồng trứng, tử cung, dạ dày, ruột non và ống mật.

- Hội chứng Cowden do đột biến gen PTEN, có thể gia tăng nguy cơ ung thư vú, tuyến giáp và tổn thương da đặc trưng.

- Hội chứng Peutz-Jegher có nguyên nhân là đột biến gen STK11, tăng nguy cơ ung thư đại tràng, vú và tụy với biểu hiện nhiều sắc tố đặc trưng ở môi và trong má

- Hội chứng li-fraumeni là đột biến gen TP 53 tăng nguy cơ ung thư vú, xương và mô mềm, u não và ung thư biểu mô vỏ thượng thận ở trẻ nhỏ.

Biết được gen đột biến có thể đưa lại cơ hội giảm khả năng ung thư thông qua tầm soát gen hay những biện pháp khác như thay đổi lối sống lành mạnh, chú ý đến chế độ dinh dưỡng, thực phẩm có khả năng ức chế tế bào ung thư.

Y Vân