Cách phân biệt sốt xuất huyết, sốt phát ban

Sốt xuất huyết đang vào mùa, song nhiều phụ huynh không biết cách phân biệt căn bệnh nguy hiểm với các loại sốt thông thường. Chị Nguyễn Huyền My (quận 8, TPHCM) có con gái 6 tuổi, phát sốt 39-40 độ C hơn một ngày, uống thuốc hạ sốt giảm, nhưng sau đó thân nhiệt lại tiếp tục tăng cao. Ngày thứ 2 bé nổi các nốt đỏ trên da, song gia đình vẫn nhầm tưởng đó là chứng sốt phát ban lành tính.

Hiện ở Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM), mỗi tuần có khoảng 70 bệnh nhi sốt xuất huyết nhập viện, trong đó 10% là ca nặng. Từ đầu năm đến nay, bệnh viện có 2 trường hợp tử vong được chuyển đến từ các tỉnh.

Sốt xuất huyết lây qua trung gian muỗi vằn, do virus Dengue gây ra. Muốn phân biệt được bệnh, cần phải theo dõi quá trình sốt, đồng thời nhận biết các dấu hiệu đặc biệt để phát hiện và điều trị kịp thời.

Biểu hiện của sốt xuất huyết dễ nhầm với các dạng sốt phát ban.

Sốt xuất huyết: Thường khởi phát sau 3-6 ngày từ khi bị muỗi truyền virus. Triệu chứng ban đầu gồm sốt cao 39-40 độ C; đau đầu vùng thái dương; mỏi các cơ, khớp; nôn mửa; ở trẻ em có thể kèm đau bụng, rát họng. Sau đó, xuất hiện chấm xuất huyết dưới da. Dấu hiệu gợi ý bệnh chuyển nặng là triệu chứng đau bụng và nôn ói nhiều, sốc, tay chân lạnh, chảy máu cam, chảy máu chân răng, vết bầm tím chỗ tiêm, đi cầu phân đen do xuất huyết nội tạng…

Sốt siêu vi: Biểu hiện ban đầu giống với sốt xuất huyết, sốt từng cơn, thân nhiệt cao 38-39 độ C, có lúc 40-41 độ C. Khi sốt siêu vi, đầu và cơ thể có cảm giác đau mỏi, sau đó chảy nước mũi, hắt hơi, họng đỏ, viêm đường hô hấp; khu vực quanh cổ - mặt - đầu thường có dấu hiệu sưng to; mắt đỏ và chảy nước.

Sốt phát ban: Hầu hết bắt đầu bằng triệu chứng sốt cao từng cơn (39-40 độ C). Sau đó ho, đau họng, chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi, mệt mỏi; các hạch khu vực đầu, mặt, cổ thường sưng to, đau, có thể nhìn hoặc sờ thấy. Hầu hết từ ngày thứ 4 trở đi, người bệnh sẽ hết sốt, ăn được, da có thể nổi ban 3-5 ngày rồi lặn.

Ngoài ra, bệnh còn có triệu chứng nổi ban đỏ giống sốt xuất huyết. Để phân biệt, dùng ngón tay cái và trỏ cùng bên căng vùng da quanh nốt phát ban. Nếu thấy chấm đỏ mất đi, buông tay ra thì chấm đỏ hồi phục ngay, là sốt phát ban. Còn nếu vẫn thấy chấm li ti, hoặc sau 2 giây màu đỏ mới xuất hiện lại, là sốt xuất huyết.

Nếu thấy sốt 2-3 ngày dù không có triệu chứng liên quan đến sốt xuất huyết (bầm máu dưới da, ho ra máu, đi tiêu ra máu...), thì vẫn phải dè chừng. Tốt nhất nên chủ động thăm khám để bác sĩ xét nghiệm máu và chẩn đoán bệnh.

Cách muỗi truyền virus gây bệnh sốt xuất huyết.

Quan niệm đã mắc sốt xuất huyết một lần sẽ không tái phát lần sau là sai lầm. Hiện có 4 tuýp huyết thanh khác nhau, trẻ lần sau vẫn có thể nhiễm một trong 3 loại còn lại. Bệnh chưa có vắcxin phòng ngừa, chủ yếu là điều trị triệu chứng. Vì thế, ngay khi có dấu hiệu sốt xuất huyết, cần đưa đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Một số trường hợp nhẹ có thể điều trị tại nhà, song cần tuân thủ tuyệt đối lời dặn của bác sĩ.

Trẻ sốt xuất huyết cần thận trọng khi dùng thuốc hạ nhiệt. Chỉ nên dùng thuốc chứa thành phần paracetamol đơn chất theo đúng liều lượng, cân nặng. Tuyệt đối không dùng aspirin, analgin, ibuprofen… vì có thể gây xuất huyết tiêu hóa. Ngoài ra, cần kết hợp lau mát ở trán, nách, bẹn đề phòng sốt cao, co giật, nhưng không dùng nước lạnh để chườm. Khuyến khích trẻ uống nhiều nước hoặc trái cây như cam, quýt, chanh, dừa…

Người bệnh không nên tự ý truyền dịch tại nhà vì dễ sốc. Cơ thể đang phản ứng mạnh chống virus, có thể dẫn đến biến chứng nặng như phù phổi cấp do thừa dịch, suy tim do quá tải tuần hoàn... Bên cạnh đó, không nên cạo gió, xông hơi hoặc áp dụng các phương pháp truyền miệng chưa được chứng minh. Hạn chế ăn thực phẩm có màu sẫm, nhiều dầu mỡ, cay nóng, tránh xa khói thuốc và rượu bia trong quá trình điều trị.

Người nhà cần theo dõi bệnh nhân, nếu thấy có dấu hiệu khác thường như chân tay lạnh, vật vã, bứt rứt khó chịu, đau bụng, tiểu ít, huyết áp tụt, cần đưa đi bệnh viện ngay. Để phòng bệnh, nên ngủ bỏ màn, vệ sinh bụi rậm, đồ vật chứa nước đọng quanh nơi sinh sống, phun thuốc trừ muỗi định kỳ.

An San